Wracamy do tematu katastrof i opowiadamy o wielkich zakrętach w historii ludzkości, wywołanych przez erupcje wulkanów: 

• Jaka katastrofa sprzed 70 tys. lat odcisnęła się na naszym DNA?
• Co w wiekach ciemnych przygnało Słowian do Europy Środkowo-Wschodniej?
• Jak erupcja na Islandii doprowadziła do niepokojów w Europie, wliczając w to rewolucję francuską?
• Dlaczego 1816 został nazwany “rokiem bez lata”?

Wskazujemy okoliczności i historyczne skutki tych naturalnych katastrof. Przedstawiamy dowody znalezione w rdzeniach lodowych, słojach drzew i osadach jeziornych. Prezentujemy najnowsze badania.

Ilustracja na okładce: Jean-Pierre Houël, Szturm na Bastylię, 1789

Jeśli Wam się spodoba, zajrzyjcie do nas na Patronite i rozważcie wsparcie:
https://patronite.pl/crazynauka  

Jeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊
https://buycoffee.to/crazynauka  

A tu znajdziecie nasze koszulki 😊
https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 

Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy z wielu źródeł. Oto one:

Wąskie gardło sprzed 70 tys. lat
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_wulkanu_Toba
https://en.wikipedia.org/wiki/Youngest_Toba_eruption
https://en.wikipedia.org/wiki/Population_bottleneck
https://en.wikipedia.org/wiki/Minimum_viable_population
https://www.livescience.com/29130-toba-supervolcano-effects.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Founder_effect#Among_human_populations
https://www.sci.news/othersciences/anthropology/pleistocene-human-bottleneck-12232.html
https://www.science.org/doi/10.1126/science.abq7487


Rok 536
Kyle Harper, “Los Rzymu. Klimat, choroby i koniec imperium”, Wydawnictwo Napoleon V, 2021
https://www.science.org/content/article/why-536-was-worst-year-be-alive
https://history.fas.harvard.edu/files/gibbons_a_2018_science_mag_re_ad536.pdf 
https://cp.copernicus.org/preprints/cp-2022-23/cp-2022-23-manuscript-version4.pdf 
https://www.researchgate.net/figure/Volcanic-radiative-forcing-536-544-CE-estimated-from-ice-core-records-a-Reconstructed_fig5_301312585 
https://www.uj.edu.pl/wiadomosci/-/journal_content/56_INSTANCE_d82lKZvhit4m/10172/147609930 
https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2020EGUGA..2219943V/abstract 
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0277379119301465 

Rewolucja francuska
https://en.wikipedia.org/wiki/Laki
https://volcano.uri.edu/lava/LakiEruption/Lakierupt.html
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0377027319305220
https://archive.blogs.harvard.edu/wheredisasterstrikes/volcano/laki-1783-1784/
https://www.crazynauka.pl/wybuch-wulkanu-ktory-wywolal-rewolucje-francuska/

Rok 1816
https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/ab3a10
https://greatbigstory.com/the-year-without-a-summer/ 
https://kopalniawiedzy.pl/atmosfera-aerozol-zachod-slonca-kolor-obraz,19979 
https://scied.ucar.edu/learning-zone/how-climate-works/mount-tambora-and-year-without-summer